SVETSKI DAN STANOVNIŠTVA – 11. JUL

Svetski dan stanovništva obeležava se 11. jula i to je dan ustanovljen od strane Ujedinjenih nacija, 1987. godine, kada je zabeleženo da na planeti Zemlji živi pet milijardi ljudi.

Svet je 2011. godine dostigao populaciju od 7 milijardi, a ove godine broj stanovnika dostići će 8 milijardi. Neki ljudi će ovo posmatrati kao napredak u zdravlju koji je produžio životni vek, smanjio smrtnost majke i dece i doveo do razvoja vakcina u rekordnom vremenu, dok će drugi na ovaj fenomen gledati kroz tehnološke inovacije koje su nam olakšale živote i povezale nas više nego ikad ili će očekivati napredak u rodnoj ravnopravnosti. Ali napredak nije univerzalan. Isti problemi i izazovi postavljeni pre 11 godina ostaju ili su se pogoršali, klimatske promene, nasilje, diskriminacija. Svet je u maju ove godine dostigao posebno sumornu prekretnicu, više od 100 miliona prisilno raseljenih širom sveta. Ovoliki broj stanovnika odražava se na prenaseljenost određenih teritorija, mere plniranja porodice, rodnu ravnopravnost, životnu sredinu i različita ljudska prava.

U idealnom svetu, 8 milijardi ljudi znači 8 milijardi mogućnosti za zdravija društva osnažena pravima i mogućnostima izbora. Ali, prilike nikada nisu bile ujednačene. Na osnovu pola, etničke pripadnosti, klase, vere, seksualne orjentacije, invaliditeta i porekla, između ostalih faktora, još uveke je previše ljudi širom sveta izloženo diskriminaciji, uznemiravanju i nasilju. Ne činimo sebi nikakvu uslugu kada se osvrćemo na one koji su na neki način zanemareni. Neka ni jedan senzacionalistički naslov ne odvrati pažnju od posla kojeg još treba uraditi, ulaganje u ljudski i fizički kapital za inkluzivna, produktivna društva koja podržavaju ljudska i reproduktivna prava. Samo tada se možemo uhvatiti u koštac sa ogromnim izazovima sa kojima se suočava naša planeta i stvoriti svet u kojem su zdravlje, dostojanstvo i obrazovanje – naša ostvarena prava i stvarnost a ne privilegija i prazna obećanja. U svetu od 8 milijardi, uvek mora postojati prostor za mogućnost.

Svetski trendovi stanovništva

Trebale su stotine hiljada godina da svetska populacija naraste na milijardu – a onda je za samo još 200 godina narasla sedam puta. U 2011.godini globalna populacija je dostigla granicu od 7 milijardi, u 2021.godini iznosila je skoro 7,9 milijardi a očekuje se da će porasti na oko 8,5 milijardi u 2030. godini zatim 9,7 milijardi u 2050. godini i 10,9 milijardi u 2100.godini.

Ovaj dramatičan rast je u velikoj meri vođen povećanjem broja ljudi koji su preživeli reproduktivnu dob, a praćen je velikim promenama u stopama fertiliteta, sve većem urbanizacijom i ubrzanom migracijom. Ovi trendovi će imati dalekosežne implikacije za generacije koje dolaze.

U nedavnoj prošlosti došlo je do ogromnih promena u stopama fertiliteta i očekivanom trajanju života. Početkom 1970-tih žene su imale u proseku 4,5 dece, do 2015. godine stopa ukupnog fertiliteta u svetu je pala na ispod 2,5 dece po ženi. U međuvremenu prosečni globalni životni vek je porastao sa 64,6 godina ranih 1990-tih na 72,6 godina u 2019.godini. Pored toga u svetu se primećuje visok nivo urbanizacije i ubrzane migracije, a 2007. godina je bila prva godina u kojoj je više ljudi živelo u urbanim nego u ruralnim područjima dok će do 2050. godine oko 60% svetske populacije živeti u gradovima.

Ovi globalni trendovi imaju dalekosežne posledice. One utiču na ekonomski razvoj, zapošljavanje, raspodelu prihoda, siromaštvo i socijalnu zaštitu. Takođe, utiču na napore da se osigura univerzalna dostupnost zdravstvenoj zaštiti, obrazovanju, stanovanju, kanalizaciji, vodi, hrani i energiji. Da bi održivije odgovorili na potrebe pojedinca, kreatori politika moraju razumeti koliko ljudi živi na planeti, gde oni žive, koliko su stari i koliko će ljudi doći nakon njih.

Da li ste znali?

√ Od sredine 20 veka svet je doživeo neviđeni porast stanovništva. Svetska populacija se više nego utrostručila između 1950. i 2020. godine

√ Stopa rasta svetske populacije dostigla je vrhunac između 1965. i 1970. godine, kada se broj ljudi povećavao u proseku za 2,1% godišnje

√ Tokom perioda od 2000. do 2020. godine, iako je globalna populacija rasla po prosečnoj godišnjoj stopi od 1,2%, 48 zemalja ili oblasti raslo je najmanje dvostruko brže, to su 33 zemlje ili oblasti u Africi i 12 u Aziji.

√ Životni vek odraslih u razvijenom svetu se produžio od sredine 20. veka – broj ljudi koji navršavaju 100 godina nikada nije bio veći nego što je danas

√ Širom sveta, broj umrlih u odnosu na veličinu populacije opada od 1950-ih. Tokom narednih nekoliko decenija, projekcije Ujedinjenih nacija pretpostavljaju kontinuirano postepeno smanjenje stope smrtnosti specifične za uzrast.

Srbija u brojkama

√ Prema Popisu stanovništva iz 2022. godine u Srbiji je živelo oko 6,7 miliona ljudi (6.647.003), a od tog broja 1.743.230 na teritoriji AP Vojvodine

√ Gustina naseljenosti je oko 100 stanovnika po kvadratnom kilometru

√ Oko 62% populacije živi u urbanim područjima

√  Prosečna starost stanovnika je 43,8 godina, što Srbiju čini jednom od najstarijih nacija na svetu

√ Broj stanovnika Srbije opao je u poslednjih 25 godina

AP Vojvodina u brojkama

√ Prema popisu stanovništva iz 2022. godine u AP Vojvodini živelo je oko 1,7 milion ljudi (1 740 230) a od tog broja 34,9% u Južnobačkoj oblasti (607 178), 16,2% u Sremskoj oblasti (282 547), 14,9% u Južnobanatskoj oblasti (260 244), 9,2% u Severnobačkoj oblasti (160 163), 9,1% u Srednjebanatskoj oblasti (157 711), 8,9% u Zapadnobačkoj oblasti (154 491) i 6,8% u Severnobanatskoj oblasti (117 896).

√ U Severnobačkoj  oblasti koja ima 3 opštine Subotica, Bačka Topola i Mali Iđoš prema Popisu  stanovištva iz 2022. godine je živelo 160 163 stanovnika. Prosečna starost stanovništva je iznosila 44,2 godine.

√ Novi Sad jedini grad u Srbiji u kojem je broj stanovnika između dva popisa porastao (2011-2022) i to ne samo zahvaljujući veštačkom kretanju stanovništva (imigracijama) jer je u periodu 2010.-2020. godine svake godine beležen pozitivan prirodni priraštaj izuzev 2020.godine. Ovaj pozitivan bilans između broja rođenih i broja umrlih bio je nizak, ali je Grad Novi Sad jedini grad (ne opština) koji je zabeležio ovaj trend u periodu između dva popisa stanovništva. Grad Novi Sad ima duže od 20 godina Program pronalitetne populacione politike.